Be carefull what you wish for | over de rol van Frans Timmermans als nieuwe Eurocommissaris voor Betere Regelgeving (blog PBLQ, 2014)

Frans TimmermansNa het Eurovisiesongfestival heeft Nederland dit jaar weer een onverwachte tweede plaats in Europees verband kunnen bijschrijven. Zo wordt althans de benoeming van Frans Timmermans als eerste vicepresident in Den Haag gepresenteerd. Formeel wordt hij namelijk de tweede man, na de Luxemburger Jean-Claude Juncker, die het team van Eurocommissarissen leidt. Vergeten is de min of meer mislukte lobby voor een zware financieel-economische post voor Jeroen Dijsselbloem. Die blijft nu “gelukkig behouden voor Den Haag”.

Benoeming Timmermans
De benoeming van Timmermans moet nog officieel worden goedgekeurd door het Europees Parlement, maar er lijkt weinig twijfel te bestaan dat hij eerdaags aan de slag kan. Naast plaatsvervanger van Juncker zal een hoofdbestanddeel van Timmermans taak worden een betere regelgeving en regulering van de Europese Unie. Een term met een zeer brede betekenis, die in Nederland vooral wordt uitgelegd als: “Europees wat moet, nationaal wat kan”. In Nederland bestaat namelijk een soort overgevoeligheid voor Europese regels. Daarom is vorig jaar nog een lijst van 54 actiepunten door het kabinet opgesteld, met als achtergrond het terugdringen van in de ogen van Den Haag “zinloze Brusselse bureaucratie”.

Regels
Wat Nederland lijkt te vergeten is dat het gros van die zinloze regels niet door Brussel wordt bedacht, maar meestal wordt opgesteld op verzoek van overheden en bedrijven van de nationale lidstaten zelf. Voorschriften voor de kromming van bananen zijn er gekomen op verzoek van de tuinders- en verpakkingsindustrie, de antislipzool voor kappers komt uit de koker van de eigen brancheorganisatie, en de gloeilamp is uit het assortiment verdwenen naar een succesvolle lobby voor ledverlichting door ons eigen Philips. De Europese Unie is dus niet alleen maar van Brussel, zoals vaak wordt beweerd, maar vooral het resultaat van de wensen en eisen van de individuele lidstaten.

Bovendien zijn er de afgelopen jaren diverse instrumenten ingericht om te voorkomen dat er onnodige of zinloze regels uit Brussel over de lidstaten worden uitgestrooid. Diverse vormen van inspraak voor burgers en bedrijven, interinstitutionele toetsing tussen Commissie, Parlement en Raad, impact assessments door de Commissie, de gele- en oranje kaartenprocedure, het is misschien allemaal nog niet perfect, maar je kunt niet zeggen dat Brussel geen oog heeft voor de kwaliteit van de eigen regelgeving. Die kwaliteit wordt overigens nationaal nogal eens de nek omgedraaid, doordat nationale overheden bewust afwijken van de Europese bedoeling. De “Haagse koppen” bovenop Europese regels zijn wat dat betreft een berucht begrip.

Mondialisering
Last but not least. De huidige mondialisering maakt dat bepaalde vraagstukken alleen nog maar op Europees niveau zijn te adresseren. Denk aan het oplossen van de financiële crisis, de bestrijding van criminaliteit, het beschermen van het milieu, en zeer actueel, het reguleren van het energiebeleid en het bewaken van de internationale vrede en veiligheid. Soms zijn Europese afspraken dus onvermijdelijk en is het gewoon beter om op Europees niveau tot overeenstemming te komen.

Regelgeving en regulering
Nederland mag met Timmermans in de Europese Commissie gaan werken aan betere regelgeving en regulering in de EU. Net zoals zijn Franse collega mag gaan werken aan het handhaven van de begrotingsafspraken en zijn Engelse collega financiële dienstverlening mag gaan reguleren. Het zal een hele uitdaging worden voor Timmermans om op het dossier van betere regelgeving en regulering tot aansprekende resultaten te komen: aansprekend in de ogen van Nederland én in de ogen van de andere lidstaten. Bovendien zal hij andere competenties moeten aanspreken: naast internationale diplomaat wordt hij nu toch vooral ook een Brusselse bureaucraat. Niet meteen de carrièreswitch die hij wellicht zelf voor ogen had, gezien zijn optreden tijdens de aftermath van de MH17-ramp.

De komende vijf jaar zal blijken hoe het Timmermans in Brussel vergaat. Eén ding is in ieder geval duidelijk: Nederland verliest een hele goede minister van Buitenlandse én Europese zaken, die in relatief korte tijd het imago van Nederland in de wereld en binnen de Europese Unie een heel andere inhoud heeft weten te geven. Voor zijn opvolger ligt de lat in ieder geval heel hoog. Be careful what you wish for. De winst van Nederland in Brussel moet zich nog maar zien uit te betalen, het verlies voor de nationale politiek is inmiddels geïncasseerd.