Red Plume is part of the Innovation Mission of the Dutch Government that participates in the Smart City Expo in Barcelona

Read more about the Expo

Red Plume has participated in a succesfull meeting of the Dutch Delegation headed by the Government of the Netherlands and the Institute for Future Living. Outcome is a collaboration on transfer of expertise and services between the Netherlands and World Bank India. Red Plume contribute on topics like digital citizen engagement, digital government leadership, change management, project implementation.

Red Plume collaborates with Kankan*Tree on international consultancy in Smart Cities

Red Plume collaborates with Prince Consulting on Smart Cities and eGovernment

Red Plume is partner and co-founder of the Smart City Academie

Red Plume collaborates with prof.dr. Ellen Mastenbroek on EU Public Policy

Red Plume collaborates with prof.dr. Arco Timmermans on Public Affairs

Red Plume collaborates with prof.dr. Wolfgang Ebbers on eGovernment and digital services.

Red Plume collaborates with prof.dr. Albert Meijer on Smart Cities

Red Plume will join the trade mission of the Dutch Government to India coming May 2018. Focus of the mission is on Smart Cities. Visits will be organized in New Dehli and in Bangalore.

Red Plume was invited by DG Connect of the European Commission Workshop to discuss an EU-wide quality label for user-centric cities and regions

Nieuwe technologie vraagt om nieuwe digitale helden. Hoe gaat het informatiemanagement de komende jaren veranderen?

lees hier het artikel

Zonder standaardisatie geen innovatie in de Smart City

lees het artikel

Red Plume provides strategic advice about Smart City.

Topics adressed in these studies are:

Strategy and Mission:

Organisation and Implementation;

Human Resource Management;

Standardization and Infrastructure;

Business cases and investments;

Living labs and experimentation.

References:

International status of standardization Smart Cities (2017). An international exploratory study has been carried out for the Standardization Forum on the state of affairs regarding standardization. For the study interviews were held with three experts in this area.
The Hague as city of Peace & Justice 2.0 (2017): commissioned by the Alderman for the Knowledge Economy, a strategic exploratory study was carried out into the opportunities of The Hague at the intersection of technology, government and law. This study was published under the title “Legal Delta”.
Smart City standards and interoperability (2016): On behalf of the Standardization Forum, Red Plume conducted research into the issue of open standards and interoperability at Smart Cities. The role of the Forum standardization has also been highlighted.
Vision on Smart City Rotterdam (2015): a vision on Smart City has been developed for the city of Rotterdam. From PBLQ, guidance was given to the team of consultants that developed this vision.
Smart City Architecture & Standards (2015): an exploratory study of Smart Cities architecture and standardization for the municipality of The Hague (from PBLQ).

In addition, Red Plume is conducting a study for the A + O Fonds Gemeenten foundation on the impact of modern digital technology on staff and municipal organizations.

presentation Digital Transformation National Board of Housing Corporations

stakeholder meeting Legal Delta City of The Hague

Red Plume is co-founder of the Dutch Smart City Academy.

The Smart City Academy provides practical and state-of-the art knowledge and experience about Smart Cities:

1. What is it about?
2. What is happening all around the world about Smart Cities?
3. What kind of strategy does a City need to become a Smart City?
4. How does City Management need to organize to become succesful in Smart City?
5. How do you make a roadmap to implement Smart City programs?
6. What stakeholders need to participate?
7. What about business cases and investments?
8. What about privacy and security?
9. What about standards and infrastructure?
10. What about the new labour and organisation models?

More information: www.smartcityacademie.nl

Red Plume participant in national discussion on “New Digital Deal”

The City of The Hague is internationally known as the city of Peace and Justice. What is the value of the legal ecosystem of this City to the digital revolution?

Red Plume together with The Hague Center for Strategic Studies, PBLQ, Ephita and CIO Net has answered this question in a study that will be presented to Councilor Saskia Bruines of the City of the Hague during a (invitation only) seminar at the Institute of Global Justice.

For the Finish Prime Minister’s Office Red Plume has conducted 30 case studies on digital services, together with researchers from Estonia, Denmark, Sweden and Norway. Cases were in the categories Employment Services, Immigration Services, Social Security Services, Library Services, Portals and Identity Services and Business Service.

This research was coordinated by Oxford Research, and resulted in the building blocks for a next step strategy on digital services for the Finish Government.

The following feed back was given on the end result: “Our customer was very satisfied with the results. They told that this was the most useful report they have seen for a while – providing good strategic level overview on European perspective + detailed information of planning and implementing digital services in other countries + very practical and “down-to-earth” type of reporting on experiences related to digital services in each country”.

The report is only available in Finish and is only for internal use by the government.

Red Plume will take part in the conference on Open Internet, organized by the City of The Hague, also called the City of Peace and Justice.

Red Plume moderates the workshop Customer Journey of the Digital Government during the Pegasystems Market Event  in The Passenger Terminal in Amsterdam.

Red Plume moderates on behalf of the Dutch Institute for Technology, Safety & Security (DITSS) a workshop on Smart Cities and Safety to adress a delegation of the National Police.

Red Plume will moderate the workshop Civic engagement and interactions with citizens during the 4-day EIPA-Forum “Leadership and Governance in a Multilevel Europe: Empowering the Public Sector” in Barcelona

download program

Presentation during Smart Cities panel “Same concept, different meanings?” at UN ICEGOV-conference New Dehli (2017)

download presentation

Former Ambassador of the Netherlands in India and Honorary member of The Netherlands-India Chamber of Commerce & Trade

Technology business management expert with 12 years of Business/Technology strategy, operations and implementation experience in UK/Ireland, Continental Europe and India. Leading Digital transformation programs focused on Industry value-chain, technology innovation, and global competitiveness.

Visiting the eSENS Conference of the European Commission on March 2-3: From pilots to reality. Learn about national implementation, market adoptation, cross-border facilitation and future expectation

A few lessons learns about digital India (by Ayush G.V. from SIG)

A reflection on a study visit of the India government to the Netherlands.

read here

Red Plume participates in a consortium coordinated by Oxford Research studyng the “next step” of e-government in Finland. Results to be expected coming april.

Red Plume recently finished a study for the National Dutch Board for Government Standardisation on Smart City Interoperability (only available in Dutch)

download

Red Plume is invited to participate at the Smart City-panel during the UN ICEGOV-conference in New Dehli India coming March 7th-9th. On the panel will also be Theresa Pardo, director of the Center for Technology in Albany NY and currently one of the most prominent scholars on e-government.

Prince Consulting is our distinguished partner consultancy in Argentina. They do consultancy and research on Smart City projects and Open Government.

Expert in change management. He is very familiar with the impact of digital technology and is experienced in intercultural settings. Bas lives and works in Argentina and Europe.

Visit The Government Innovators Network of The Harvard Kennedy School

visit website

New Smart City Strategy Netherlands

download

National Strategy for Smart Cities in the Netherlands

see movie

e-Government in Argentina

Since the mid-1990’s, with the widespread use of Internet technology, governments started to modernize their administrations. With reference to the successful business models in e-commerce, governments focused on service delivery to citizens and businesses.

These initiatives have been labeled “e-government”, and have been implemented worldwide. Of course different accents have been made by governments, according to their economic and societal needs. Also differences in levels of sophistication are visible, due to the readiness in terms of infrastructure, skills, legal system etc.

E-government development in Argentina has been characterized by initial substantive investments in infrastructure which were privatized in all countries over a period of time, a focus on the government, informational websites and some conventional e-governments applications such as administrative services, and others, with wide variety in sophistication of service. Also at the level of the City of Buenos Aires, open data are being implemented, to serve purposes of transparency. These initiatives leave Argentina at the 41th place of the UN e-government Survey (2016).

Next steps on telecom infrastructure are prepared, since concerns are expressed about the connectivity of the country. For this effort the Macri administration has sought collaboration with South-Korea, one of the leading countries in 5G technology.

Although infrastructure is a necessary condition, e-government is not only about technology. To harvest the benefits of e-government, public sector reform is unavoidable. This public sector reform needs to focus on important topics like:

• integration and alignment of front- and back-office;
• skills and attitude of civil servants;
• new ways of governance and innovation;
• multichannel management towards the public.

In addition, a whole-of-government approach needs to be adopted. Current government  digital innovation has resulted in a more or less fragmented e-government landscape, since each government organization has its own implementation authority. Also public sector operates digitally separated from private sector. For example, banking ID’s in Argentina are only for private use, not for use in the public domain, as is the practice in several European countries.

The potential of e-government goes beyond digital service delivery and efficient burocracy. Perhaps more important, it also supports fundamental elements of good governance, such as democratic participation and inclusion,  and will contribute to openness, transparency and accountability, effectiveness and coherence of government. Although first steps are set, see for example the City of Buenos Aires, others need to follow.

Red Plume participated in a Dutch Trade Mission to Argentina, to study e-government.

read our blog

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie 

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie

Analyse van de digitale overheid ten opzichte van andere EU-landen die vooruitstrevend zijn op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie  

From digitalization to datafication, to a new paradigm in e-government

Currently the interaction between information technology and public sector is mainly discussed under the label of e-government.  The origin of e-government is closely related to the introduction of internet technology in the mid-1990’s. Although e-government in concept encompasses a wide area of interactions between government and society, in practice the focus is on service delivery.

Without doubt, the leading paradigm for most countries implementing e-government is the “digital front office”. This focus is strongly inspired by the succes of business models in the world of e-commerce. If one can order a book or plane ticket by internet, why not request a parking permit or  send in a tax form online?

But the scene is drastically changing for e-government, with the introduction of a new wave of technologies, like the Internet of Things, Big Data analytics, robots, blockchain, etc. Sceptics might think to witness the next hype or buzz, others, like the World Economic Forum, declare we are entering a new industrial stage and foresee many drastic changes for society, economy and government.

To our opinion, it is also time for e-government to start looking for a new paradigm. The current paradigm of the digital front office is strongly rooted in the Internetbased service-delivery model. It was usefull for the digitalization of government service procedures, but it is questionable if it suits the changes society will experience because of new technology.

Core driving force behind this impact is datafication. This datafication, or data-ism, as coined by New York Times tech-reporter Steve Lohr, is the effect of the invasive application of combined computer, telecom and chip-technology in most aspects of our societies. In governments we already see datafication at the local level, with the swiftly growing popularity of the  concept of Smart Cities. The smart revolution of Cities shows an enormous promise in solving wicked problems. At the same time, serious concerns are expressed, mainly about the impact on ethics and security.

For the e-government community, including government professionals, academics and industry, it is time to turn the tables from digitalization present to datafication future. That way governments can prepare for their new role in the ever more digital society and make sure this society is a better place for all of us to live in.

©Red Plume | The Hague, The Netherlands | september 2016

Smart Cities: slim bezig?

Smart City is “hot”. Met de regelmaat van de klok wordt ergens ter wereld een stad uitgeroepen als Smart City. Ook in Nederland wint het predikaat ‘Smart” snel aan populariteit. De “big five” van de Nederlandse steden, met Amsterdam voorop, profileert zich volop als Smart City.  Andere steden laten zich  evenmin onbetuigd. Zo staat Assen tegenwoordig ook bekend als “sensor city”.

Smart City is een krachtig concept, dat een grote belofte inhoudt voor de maatschappelijke en economische uitdagingen waar steden tegenwoordig voor staan. Tegelijkertijd is de vraag of de huidige aanpak in Nederland niet te versnipperd is en of op een aantal cruciale thema’s niet meer landelijke coördinatie en afstemming moet plaatsvinden, vooral waar het gaat om de inzet van digitale technologie.

In dit artikel belichten we eerst het concept van Smart City. Vervolgens staan we stil bij de aanpak in Nederland. Tot slot formuleren we een vijftal aandachtspunten ter versterking van deze aanpak.

Smart City

Smart City is zonder meer een modieuze term. Welke stad wil er immers niet ‘slim’ zijn? Toch lijkt smart City meer dan de zoveelste trend of hype. Experts zoals de econoom Jeremy Rifkin, voorspellen namelijk een volgende industriële golf, of next economy, met daarin brede toepassing van nieuwe, “disruptieve”, innovaties. Transitiehoogleraar Jan Rotmans heeft het over “kantelen”, en de nieuwe samenleving 3.0. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor moderne digitale technologie.

Digitaal wordt namelijk in rap tempo het nieuwe “normaal”. Steeds meer zit informatie– en communicatietechnologie overal “ingebakken”. Auto’s, lantarenpalen, smartphones, ijskasten, weegschalen, brillen, zelfs babyspenen en tennisrackets, alles is tegenwoordig uitgerust met digitale technologie. Continu worden data over van alles en nog wat verzameld, gedeeld, geanalyseerd etc. De filosoof Luciano Floridi voorspelt dat we eerdaags in een  “infosfeer” leven, terwijl wetenschapper Robbert Dijkgraaf spreekt over dataïsme, als aanduiding voor de toekomstige wereld, waarin big data en het internet of things een grote rol spelen.

Uit de kokers van de grote technologiebedrijven komt de term “smart city” voort, bedacht voor toepassing van deze moderne technologie voor stedelijke uitdagingen als duurzaamheid, mobiliteit, gezondheid, veiligheid, sociale inclusiviteit, en niet te vergeten economische bedrijvigheid. Inmiddels zijn steden wereldwijd actief om zich te ontwikkelen tot een Smart City.

Het is niet alleen maar hallelujah wat er klinkt. De term Smart City roept ook kritiek op, vanwege de te innige associatie met (digitale) technologie. Mensen als Maarten Hajer, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving, spreken daarom liever over ”smart urbanisme”. Een stad is namelijk meer dan alleen grids en sensoren.

Ook is de vraag: “are Smart Cities always better cities?”, zoals The Economist het onlangs verwoordde. Het beeld van een surveillancestaat, of stad, komt wel heel erg dichtbij. Ook een thema als cybersecurity krijgt een andere dimensie, vanwege de grote maatschappelijk en economische impact bij verstoring van de digitale infrastructuren. Smart Cities hebben dus duidelijk ook downsides.

De Nederlandse aanpak

Nederland kent, in verhouding tot het buitenland, weinig echt grote steden. Eerder is er sprake van stedelijke netwerken, omdat steden vaak zo dicht aan elkaar grenzen. Ook de problematiek is hier anders dan in bijvoorbeeld grote steden in India of China, waar bijvoorbeeld de leefbaarheid voor burgers een nadrukkelijk issue is.

Belangrijke drijfveer voor Nederlandse steden is de noodzaak tot innovatie, om internationaal aantrekkelijk te blijven. Of zoals het recent door de denktank Agenda Stad wordt geformuleerd:

“We innoveren te traag en dreigen de aansluiting met de wereldwijde koplopers te verliezen en op achterstand te komen. Nederlandse steden zijn niet vanzelf klaar voor de toekomst. Er is urgen­tiebesef nodig voor vernieuwing. Nederlandse steden moeten meer, beter en anders.”

Agenda Stad is de beleidsmatige paraplu voor Smart Cities in Nederland. Opvallend is daarin de beperkte aandacht voor de rol van digitale technologie. Terwijl aan de ene kant het belang van de ontwikkeling van Smart Cities wel wordt onderkend, ontbreekt een duidelijke visie en concrete bestuurlijke initiatieven die nadere invulling geven aan dit belang.

Tegelijkertijd wordt op het niveau van individuele steden volop geëxperimenteerd en geïnvesteerd in nieuwe infrastructuren en toepassingen. Ondanks de vernieuwingskracht die hiervan uitgaat, lijkt de impact voor daadwerkelijke innovaties beperkt. Het onderling lerend vermogen is beperkt en bovendien ontbreekt een basis voor standaardisatie, zowel technologisch als qua regelgeving. Het risico is groot dat infrastructuren worden ontwikkeld die niet compatibel zijn.

393 verschillende Smart Cities (en villages) is niet echt een wenkend perspectief voor Nederland. Los van de inefficientie en onnodige traagheid, is deze versnippering ook een forse rem op de beoogde en verwachte economische innovatie. Samenwerking en standaardisatie is daarom noodzakelijk.

Het thema Smart Cities ontbreekt ook nog op de agenda’s van de beleidsmakers voor de electronische respectievelijk digitale overheid.  Dit beleid is tot nu toe sterk gericht op de verbetering van de digitale dienstverlening van de overheid, vermindering van administratieve lastenverlichting voor het bedrijfsleven, en fraudebestrijding. De vraag is of binnen dit beleid niet meer aandacht nodig is voor de toekomstige andere rol van data, andere vormen van samenwerking, en andere toepassing van technologie. Een interessant voorbeeld is wat dit betreft het ministerie van IenM, waar politiek leiderschap, een duidelijke visie, en concrete programma’s invulling geven aan de transitie naar ‘smart mobility’.

Aandacht voor de toekomst

Smart City is een sterk en beloftevol concept, met digitalisering als drijvende kracht. Een gefragmenteerde ontwikkeling van de Nederlandse steden als Smart Cities is ongewenst. Om dit te voorkomen zijn in ieder geval de volgende bestuurlijke aanbevelingen op landelijk niveau van belang:

• In de eerste plaats, het onderkennen van het belang van Smart Cities en de rol van digitalisering daarbij op landelijk niveau, in het bijzonder ook binnen het beleid van de digitale overheid.
• In de tweede plaats, het vormen van een krachtig gezamenlijk platform met ministeries, steden en andere belangrijke stakeholders, om naast een Agenda Stad, een Digitale Agenda Stad te ontwikkelen.
• In de derde plaats, een concrete visie en bijbehorende programma’s die invulling geven aan deze Agenda. Kernwoorden daarbij zijn samenwerking en standaardisatie.
• In de vierde plaats, een nadrukkelijke verbinding met Europese en internationale ontwikkelingen, en het beleid van de EU inzake Smart City. Het aankomende EU-voorzitterschap van Nederland in 2016 vormt een prachtig podium om eigen voorstellen te ontvouwen.
• In de vijfde plaats, Smart Cities zijn geen doel op zich. Het gaat om het oplossen van vraagstukken voor de burger, een bijdrage aan economische ontwikkeling, en last but not least een beter functionerend bestuur. Met of zonder digitale technologie.

Smart City is “hot”. Met de regelmaat van de klok wordt ergens ter wereld een stad uitgeroepen als Smart City. Soms wordt nog onderscheid gemaakt in de discipline waarin de stad haar predicaat heeft verdiend. Zo zijn er allerlei soorten en maten Smart Cities. De ene stad is slim in duurzaamheid, de ander in transport, weer een ander in verlichting.

Smart City is zonder meer een modieuze term. Welke stad wil er immers niet ‘slim’ zijn? Toch lijkt smart City meer dan de zoveelste trend of hype. Experts voorspellen namelijk een derde industriële golf, of next economy. Een centraal kenmerk is de brede toepassing van nieuwe, innovaties. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor moderne digitale technologie.

Steeds meer zit informatie– en communicatietechnologie  overal “ingebakken” en worden continu data verzameld, gedeeld en geanalyseerd. Er wordt gesproken over een Internet of Things, en zelfs een Internet of Everything, waarbij mensen, processen, data en objecten continue met elkaar zijn verbonden.

Hoewel het concept van Smart City sterk gedreven wordt door technologische innovaties, gaat het in de eerste plaats om het oplossen van stedelijke uitdagingen:

Wereldwijd zijn er diverse studies die wijzen op het grote economische potentieel dat de nieuwe technologie biedt. Ook in Nederland zien we dit terug, met onder andere de aandacht voor de ontwikkeling van de startup-delta, met voormalig Eurocommissaris Kroes als ambassadeur.

Daarnaast draait het om het oplossen van maatschappelijke vraagstukken op diverse gebieden. Veel aandacht is er momenteel voor de inzet van digitale technologie bij vraagstukken op het gebied van gezondheid (“’persoonlijk medisch dossier”) en mobiliteit (“zelfsturende auto’s”).

Ook het functioneren van de overheid zelf kan door deze nieuwe technologie forse veranderingen ondergaan. De nieuwe technologie maakt meer “city intelligence” Een bekend voorbeeld is het Operations Center in Rio de Janeiro, waar meer dan 30 verschillende overheidsdiensten samenwerken en gevoed worden door een enorme screenwall die data over de stad toont.

Een Smart City vergt de betrokkenheid en samenwerking van een groot aantal partijen. Het gaat niet alleen om slimme technologie en mensen die deze technologie ontwikkelen en toepassen, het gaat vooral om slimme samenwerking tussen een groot aantal partijen.

Daarom wordt ook wel gesproken over de “’quadruple helix”, oftewel de samenwerking tussen bestuur, burgers, bedrijven en onderwijs– en onderzoeksinstellingen. Een andere term die in dit verband vaak wordt gebruikt, is ecosysteem. Een Smart City vraagt namelijk om voortdurende wisselwerking tussen private domeinen, private en publieke, of alleen publieke domeinen. Op die manier worden kansen op “kruisbestuiving” vergroot.

De burger neemt en bijzondere plaats in binnen het concept van Smart City. Vooral omdat de burger verschillende rollen heeft, namelijk

eindgebruiker: een slimme app voor energiezuinigheid, de snelste route, de beste gezondheid. Het succes van het gebruik hangt af van de appreciatie door de burger, waarbij het in de kern draait om profijt, gemak en vertrouwen.

co-producent: burgers kunnen op allerlei manieren input leveren voor nieuw beleid, bijvoorbeeld door data te delen, te participeren in proeven (“living labs”) of door zelf ideeën aan te dragen.

object van registratie: zonder dat het meteen zichtbaar is worden allerlei data van individuele burgers verzameld. Aspecten van privacy en veiligheid kunnen een belangrijke rol spelen als het gaat om draagvlak van burgers.

Politici en bestuurders die denken dat Smart City een ‘quick fix’ is, komen bedrogen uit. Het gaat om een veranderproces, waarbij diverse partijen betrokken moeten worden, en waarbij iedere nieuwe stap ook weer voor nieuwe uitdagingen zal zorgen. Smart City is dus geen doel op zichzelf, of een plaats in een ranking. Smart City kan worden gezien als een ontwikkelingsstrategie.

Bij het volgen van die strategie is er niet “one best way”. Uit onderzoek tot nu toe blijkt dat iedere stad min of meer zijn eigen manier heeft om te komen tot een Smart City. Deze strategie is afhankelijk van de uitdagingen waar men voor staat, de sociale en economische structuur van de stad, de bestaande technische infrastructuur, en de politieke sturing.

Brengen Smart Cities alleen maar goed nieuws? Nee, zeker niet. Er is wel degelijk een aantal downsides aan te wijzen, zoals risico’s voor veiligheid en privacybescherming. Ook de vraag of iedereen kan participeren in deze ontwikkeling, is een belangrijk punt van aandacht. Steden zullen voortdurend aandacht moeten hebben voor deze issues binnen hun strategie.

In Nederland zijn vooral de “big five” als smart cities  actief, maar ook een stad als Assen profileert zich tegenwoordig als Sensor City. In het landelijk beleid inzake Smart Cities, geformuleerd in de Agenda Stad, wordt aangegeven dat het voor Nederland van belang is dat alle steden participeren in deze ontwikkeling, vanwege het netwerkkarakter van onze steden. Tegelijkertijd benadrukt de denktank voor Agenda Stad  dat Nederland tempo moet maken met deze ontwikkelingen, willen steden hun aantrekkelijkheid behouden en concurreren met buitenlandse steden.

Samenwerking is dus cruciaal tussen steden. Niet alleen strategisch, maar ook heel concreet, vooral als het gaat om de technische infrastructuur. Niemand zit te wachten op 393 verschillend vormgegeven Smart Cities. Ook de verbinding met het beleid voor de digitale overheid moet worden gelegd. Deze verbinding blijft tot nu toe onderbelicht. Ook de informatiemanagers van steden dienen zich te realiseren dat de digitalisering van steden met Smart Cities een nieuwe, beloftevolle, wending heeft genomen, waar zij nadrukkelijk een rol bij vervullen.

Terwijl de Nederlandse overheid de afgelopen tijd met het onderzoek van de commissie Elias zich vooral de vraag stelde wat er allemaal verkeerd ging met ICT binnen de overheid, is men binnen de Baltische staat Estland vooral positief over de bijdrage van ICT aan de samenleving in het algemeen, en de overheid in het bijzonder. Bedrijven als Skype en Taxify, de Este variant van Uber, laten zien dat innovatie met ICT de Esten wel is toevertrouwd. Ook de overheid zet ICT succesvol in. Bijna 90% van de diensten is online beschikbaar, en bijna alle Esten gebruiken een electronisch identiteitsbewijs, niet alleen voor overheidsdiensten en verkiezingen, maar ook voor bankieren, de bibliotheek, het openbaar vervoer of de zorg.
Het succes van de Este digitale strategie was ook de leden van de commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer niet onopgemerkt gebleven. Tijdens een recent bezoek aan Estland kregen zij de gelegenheid om te horen en te zien waar een klein land (1,3 miljoen inwoners) groot in kan zijn. Vanuit PBLQ spraken wij met twee leden van de delegatie: Marit Maij van de PvdA en Norbert Klein van de Vrijzinnige Partij.

Perspectief vanuit burger of een bedrijf
In de eerste plaats, de Este overheid blijkt veel meer vanuit het perspectief van een burger of een bedrijf te denken en te doen, dan de Nederlandse overheid. Niet alleen doordat de overheidsdienstverlening vergaand is gedigitaliseerd, en het bijvoorbeeld maximaal 15 minuten kost om online alle vergunningen voor een bedrijf te verkrijgen, maar ook doordat een grote mate van transparantie wordt betracht. Burgers kunnen zien welke ambtenaren inzage in hun gegevens krijgen en kunnen daardoor zelf dus veel gerichter toezicht houden op de digitale handel en wandel van hun overheid. Dat Estland nog 45 jaar na de tweede Wereldoorlog onder het juk van het communisme heeft geleefd, speelt bij deze openheid vanuit de overheid naar de samenleving toe, natuurlijk een belangrijke rol.

E-residency
Een tweede onderwerp dat beide parlementariërs goed bij was gebleven, was de e-residency die Estland aan buitenlandse burgers en bedrijven aanbiedt. Hiermee krijgen deze digitaal toegang tot de diensten van de Este overheid, van waar ook ter wereld. Dit maakt zaken doen met de Este overheid wel heel erg eenvoudig en laagdrempelig, en maakt het land vooral ook voor buitenlanders die er willen wonen en werken aantrekkelijker. Voor 50 euro kun je al in het bezit komen van een dergelijke electronische identiteit, te verkrijgen via de Este ambassade in Nederland. De Esten hebben ook de computer verkozen boven het rode potlood, als het gaat om stemmen. Bij de laatste lokale verkiezingen in 2013 is 25% van de stemmen online uitgebracht.

Samenwerking met het bedrijfsleven
Ten derde., het succes van de Este overheid is voor een belangrijk deel gelegen in de samenwerking met het bedrijfsleven. De electronische identiteit is zowel te gebruiken voor publieke als voor private diensten. Ook de ondersteunende digitale infrastructuur X-road, zeg maar de Este digi-infrastructuur, ontsluit zowel publieke als private databestanden. Belangrijk daarbij is dat deze infrastructuur open en decentraal van opzet is, en daardoor makkelijk uitbreidbaar. Inmiddels hebben andere landen ook interesse getoond voor deze infrastructuur, zoals Finland.

Minder risicogedreven
Tot slot, in Estland wordt anders omgegaan met het denken over risico’s. Het adagium lijkt, “Yes we can” in plaats van, “kan of mag dat wel?”. Problemen worden niet uit de weg gegaan maar gaandeweg opgelost. Zelfs de ingrijpende cyberaanvallen die het land een tijd geleden heeft ondergaan, hebben niet geleid tot een vrees voor ICT, integendeel. Politici leiden en omarmen e-Stonia omdat ze ervan zijn overtuigd dat het Estland voortstuwt in de vaart der volkeren, en dat geeft ruimte voor de (relatief jonge) ambtenaren om de visie te verwezenlijken.

De indrukken van de parlementariërs bevestigen dat, ondanks de verschillen in historie, economie, bestuurlijke structuur en cultuur, Nederland zich kan laten inspireren door de Este aanpak; zich laten inspireren. Sleutelbegrippen daarbij zijn: gebruikersgerichtheid, transparantie ,publiek-private samenwerking en, minder risicogedrevenheid. Hopelijk weet de Nederlandse politiek deze belangrijke onderwerpen ook een plek te geven bij de verdere ontwikkeling van de digitale overheid.

Marit Maij (1972) is sinds 20 september 2012 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdA. Zij heeft het grootste deel van haar loopbaan bij het ministerie van Buitenlandse Zaken gezeten, met twee maal een post in het buitenland. In de Kamer is zij woordvoerster asiel en migratie en Europese zaken en ondervoorzitter defensiecommissie.

Norbert Klein (1956) is sinds 20 september 2012 lid van de Tweede Kamer. Vanaf 3 juni 2014 vormt hij een eenmansfractie. Eerder was hij, sinds 7 oktober 2013, fractievoorzitter van 50PLUS. Hij was zelfstandig subsidieadviseur bij het door hem opgerichte Bureau VanBijenGelders. Eerder was hij actief in de VVD als raadslid in Nijmegen en Statenlid in Gelderland en als voorzitter van de VVD-afdeling Hoevelaken.

De opkomst van Smart Cities
Smart City is “hot”. Met de regelmaat van de klok wordt ergens ter wereld een stad uitgeroepen als Smart City. Soms wordt nog onderscheid gemaakt in de discipline waarin de stad haar predicaat heeft verdiend. Zo zijn er allerlei soorten en maten Smart Cities. De ene stad is slim in duurzaamheid, de ander in transport, weer een ander in verlichting.
Smart City is zonder meer een modieuze term. Welke stad wil er immers niet ‘slim’ zijn? Toch lijkt smart City meer dan de zoveelste trend of hype. Experts voorspellen namelijk een derde industriële golf, of next economy. Een centraal kenmerk is de brede toepassing van nieuwe, innovaties. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor moderne digitale technologie.
Steeds meer zit informatie– en communicatietechnologie overal “ingebakken” en worden continu data verzameld, gedeeld en geanalyseerd. Er wordt gesproken over een Internet of Things, en zelfs een Internet of Everything, waarbij mensen, processen, data en objecten continue met elkaar zijn verbonden.
Hoewel het concept van Smart City sterk gedreven wordt door technologische innovaties, gaat het in de eerste plaats om het oplossen van stedelijke uitdagingen:
• Wereldwijd zijn er diverse studies die wijzen op het grote economische potentieel dat de nieuwe technologie biedt. Ook in Nederland zien we dit terug, met onder andere de aandacht voor de ontwikkeling van de startup-delta, met voormalig Eurocommissaris Kroes als ambassadeur.
• Daarnaast draait het om het oplossen van maatschappelijke vraagstukken op diverse gebieden. Veel aandacht is er momenteel voor de inzet van digitale technologie bij vraagstukken op het gebied van gezondheid (“’persoonlijk medisch dossier”) en mobiliteit (“zelfsturende auto’s”).
• Ook het functioneren van de overheid zelf kan door deze nieuwe technologie forse veranderingen ondergaan. De nieuwe technologie maakt meer “city intelligence” Een bekend voorbeeld is het Operations Center in Rio de Janeiro, waar meer dan 30 verschillende overheidsdiensten samenwerken en gevoed worden door een enorme screenwall die data over de stad toont.
Een Smart City vergt de betrokkenheid en samenwerking van een groot aantal partijen. Het gaat niet alleen om slimme technologie en mensen die deze technologie ontwikkelen en toepassen, het gaat vooral om slimme samenwerking tussen een groot aantal partijen.
Daarom wordt ook wel gesproken over de “’quadruple helix”, oftewel de samenwerking tussen bestuur, burgers, bedrijven en onderwijs– en onderzoeksinstellingen. Een andere term die in dit verband vaak wordt gebruikt, is ecosysteem. Een Smart City vraagt namelijk om voortdurende wisselwerking tussen private domeinen, private en publieke, of alleen publieke domeinen. Op die manier worden kansen op “kruisbestuiving” vergroot.
De burger neemt en bijzondere plaats in binnen het concept van Smart City. Vooral omdat de burger verschillende rollen heeft, namelijk
• eindgebruiker: een slimme app voor energiezuinigheid, de snelste route, de beste gezondheid. Het succes van het gebruik hangt af van de appreciatie door de burger, waarbij het in de kern draait om profijt, gemak en vertrouwen.
• co-producent: burgers kunnen op allerlei manieren input leveren voor nieuw beleid, bijvoorbeeld door data te delen, te participeren in proeven (“living labs”) of door zelf ideeën aan te dragen.
• object van registratie: zonder dat het meteen zichtbaar is worden allerlei data van individuele burgers verzameld. Aspecten van privacy en veiligheid kunnen een belangrijke rol spelen als het gaat om draagvlak van burgers.
Politici en bestuurders die denken dat Smart City een ‘quick fix’ is, komen bedrogen uit. Het gaat om een veranderproces, waarbij diverse partijen betrokken moeten worden, en waarbij iedere nieuwe stap ook weer voor nieuwe uitdagingen zal zorgen. Smart City is dus geen doel op zichzelf, of een plaats in een ranking. Smart City kan worden gezien als een ontwikkelingsstrategie.
Bij het volgen van die strategie is er niet “one best way”. Uit onderzoek tot nu toe blijkt dat iedere stad min of meer zijn eigen manier heeft om te komen tot een Smart City. Deze strategie is afhankelijk van de uitdagingen waar men voor staat, de sociale en economische structuur van de stad, de bestaande technische infrastructuur, en de politieke sturing.
Brengen Smart Cities alleen maar goed nieuws? Nee, zeker niet. Er is wel degelijk een aantal downsides aan te wijzen, zoals risico’s voor veiligheid en privacybescherming. Ook de vraag of iedereen kan participeren in deze ontwikkeling, is een belangrijk punt van aandacht. Steden zullen voortdurend aandacht moeten hebben voor deze issues binnen hun strategie.
In Nederland zijn vooral de “big five” als smart cities actief, maar ook een stad als Assen profileert zich tegenwoordig als Sensor City. In het landelijk beleid inzake Smart Cities, geformuleerd in de Agenda Stad, wordt aangegeven dat het voor Nederland van belang is dat alle steden participeren in deze ontwikkeling, vanwege het netwerkkarakter van onze steden. Tegelijkertijd benadrukt de denktank voor Agenda Stad dat Nederland tempo moet maken met deze ontwikkelingen, willen steden hun aantrekkelijkheid behouden en concurreren met buitenlandse steden.
Samenwerking is dus cruciaal tussen steden. Niet alleen strategisch, maar ook heel concreet, vooral als het gaat om de technische infrastructuur. Niemand zit te wachten op 393 verschillend vormgegeven Smart Cities. Ook de verbinding met het beleid voor de digitale overheid moet worden gelegd. Deze verbinding blijft tot nu toe onderbelicht. Ook de informatiemanagers van steden dienen zich te realiseren dat de digitalisering van steden met Smart Cities een nieuwe, beloftevolle, wending heeft genomen, waar zij nadrukkelijk een rol bij vervullen.

National Agencies are the driver for innovation in the field of e-government. Where this polcy area is becoming moer and more europeanized, there is a gap to bridge between Europe and National Agencies

download paper 

Smart government: nieuw denken en doen in de datasamenleving

“Smart” is in rap tempo één van de populairste voorvoegsels aan het worden binnen de wereld van overheid en ICT. Die aandacht is terecht, want door nieuwe technologische ontwikkelingen ontstaat er een datasamenleving, waarin een overheid “slim” haar rollen moet zien te vervullen.

Op dit moment zijn vooral steden zich bewust van de kracht van deze nieuwe ontwikkelingen. Onder de noemer “smart city” lopen wereldwijd diverse projecten om te werken aan een beter leefbare stad voor burgers en bedrijven. Ook binnen Nederland zijn diverse steden actief. Hoewel de concrete opbrengsten nog beperkt zijn, is er wel sprake van een duidelijke nieuwe beweging.

Ook op andere bestuurlijke domeinen dienen de veranderingen zich aan, zoals de volgende voorbeelden illustreren:

• Gezondheid: smartphones worden steeds meer “healthdevices”. Iedereen kan steeds uitgebreider zijn eigen medisch dossier aanleggen. Dit gaat vergaande gevolgen hebben, niet alleen voor de klassieke rolverdeling tussen patiënt en zorgprofessional, maar ook voor de wijze van verzekeren en de ontwikkelingen en toepassing van medicijnen.
• Mobiliteit: de meest actuele route-informatie is steeds meer op maat gesneden en afkomstig van private providers. De komst van zelfsturende auto’s zal hier een geheel nieuwe dimensie aan toevoegen, met een exponentiële groei aan mogelijkheden voor communicatie en dataverzameling. Dit gaat ons beeld op vervoer drastisch veranderen, en wie weet, betekent het op korte termijn het einde van de wegbewijzering zoals we die al sinds de tijd van de Romeinen kennen.
• Veiligheid: verouderde opsporingstechnieken leiden tot een onbevredigend aantal opgeloste misdrijven. De politie zal steeds meer behoefte hebben aan digitale Sherlock Homes, die door data te crunchen dieven weten op te sporen, op straat of in cyberspace.

De overheid heeft verschillende rollen bij deze transformatie. Enerzijds zal zij deze ontwikkelingen moeten stimuleren en faciliteren, vooral door samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstituten, maatschappelijke instellingen en burgers op te zetten. Waar nodig zal ook regulering plaats moeten vinden, bijvoorbeeld rondom vraagstukken als privacybescherming en cybersecurity.

Daarnaast is de overheid ook zelf gebruiker van deze nieuwe technologieën en beschikbare data. Dit gaat forse veranderingen met zich meebrengen voor de wijze waarop de overheid functioneert. Het blijft daarbij niet bij nieuwe vormen van dienstverlening of toezicht of inspectie. Ook het primaire proces van beleid maken en besluiten nemen, zal door zaken als big data en bijbehorende analytics andere vormen krijgen. Interessante vraag daarbij zal zijn of en hoe de overheid erin slaagt de beschikking te krijgen over data, die burgers en bedrijven straks zelf verzamelen.

De nieuwe datasamenleving vraagt nadrukkelijk om een politieke visie. Deze visie moet niet alleen de kansen in maatschappelijk en economisch opzicht benoemen, maar ook nadrukkelijk oog hebben voor de wijze waarop de overheid haar rol binnen die samenleving kan vervullen.

De Europese Commissie streeft naar een digitale interne markt. Maar hoe zijn de grote verschillen tussen de lidstaten te overbruggen? Om te komen tot een digitale infrastructuur investeert de Commissie in grootschalige pilots. Evert-Jan Mulder inventariseert de problemen en opgaven.

Eén van de paradepaardjes binnen de Digitale Agenda zijn de grootschalige pilots voor grensoverschrijdende digitale overheidsdiensten. Dat klinkt weinig sexy, maar de Europese Commissie met commissaris Neelie Kroes voorop, verwacht erg veel van de uitkomsten van deze pilots. Het doel is namelijk dat burgers en bedrijven zich makkelijker digitaal door Europa kunnen bewegen door ervoor te zorgen dat essentiële diensten en informatie tussen lidstaten uitwisselbaar zijn. Steeds meer wordt er over de grens gestudeerd, getrouwd, zorg verleend, juridische procedures gestart, meegedaan aan Europese aanbestedingen. En daarvoor is het nodig dat overheidsdiensten en informatie ook over de grens beschikbaar komen.
De digitale Europese infrastructuur die op deze wijze ontstaat is met name goed voor het functioneren van de interne markt en draagt volgens studies significant bij aan de verhoging van het BNP. De infrastructuur helpt administratieve barrières voor burgers en bedrijven op te heffen, met veel aandacht voor aspecten als veiligheid en vertrouwen.

Ondanks deze hoopvolle verwachtingen liggen er verschillende uitdagingen, voordat de infrastructuur live kan gaan. Tijd dus om serieus te kijken naar deze pilots.

Infrastructuur
De digitale interne markt is volgens eurocommissaris Kroes een manier om Europa uit de huidige economische malaise te helpen. Een van de grote handicaps is echter het heterogene speelveld van 27 lidstaten. Grote verschillen in wetgeving, cultuur, infrastructuur en niet te vergeten taal, maken een digitale interne markt lastig realiseerbaar. Ook het doorbreken van de bestaande belangen van nationale overheden en het bedrijfsleven is lastig, zeker als de Europese Commissie slechts over beperkte financiële en juridische middelen beschikt.

Toch lijkt de Commissie een doorbraak te realiseren. De afgelopen jaren is namelijk fors geïnvesteerd in de ontwikkeling van een digitale Europese infrastructuur. Ook de komende periode zal dit onderwerp hoog op de Europese agenda staan. In de nieuwe EU-begroting 2014-2020 is hiervoor een bedrag van 1 tot 2 miljard euro gereserveerd.

Belangrijke uitdaging bij de realisatie van deze infrastructuur is het ontwikkelen, implementeren en beheren van voorzieningen die grensoverschrijdende dienstverlening en informatie-uitwisseling mogelijk maken. Om deze voorzieningen (ook wel bouwstenen genoemd) te ontwikkelen, heeft de Commissie een bijzonder instrument in het leven geroepen: de grootschalige pilot. Op vijf domeinen zijn de afgelopen jaren dergelijke pilots uitgevoerd en zijn proofs-of-concept opgeleverd: elektronische identificatie (STORK), eProcurement (PEPPOL), eHealth (epSOS), eProcedures en documents (SPOCS) en eJustice (eCODEX). Recentelijk is een overkoepelend vervolgpilot gestart, eSENS, die de resultaten van de eerdere pilots moet consolideren en een structuur voor governance en beheer moet ontwikkelen. Ook wordt binnen deze nieuwe pilot meer aandacht geschonken aan het betrekken van de private sector als (mede)gebruiker van de ontwikkelde infrastructuur. Interessant is bijvoorbeeld een proef die gestart wordt om met elektronische identiteiten een bankrekening te openen in een andere lidstaat.

Autonomie
Het bijzondere van de grootschalige pilots is niet alleen gelegen in de ambitieuze achterliggende doelstellingen, maar ook in de formeel-juridische status. Belangrijk uitgangspunt is namelijk dat de nationale inrichting van procedures en systemen in tact blijft. De lidstaten aanvaarden liever geen bemoeienis van Brussel bij de vormgeving van hun eigen beleid voor de eOverheid en willen bovendien gedane investeringen in bijvoorbeeld nationale identiteitssystemen beschermen. De pilots zijn daarom een vorm van ‘soft law’. Lidstaten zijn niet verplicht om mee te doen aan de pilots en de uitkomsten hebben (vooralsnog) geen verplichtend karakter.

Ondanks dit formele uitgangspunt is de autonomie van lidstaten op het gebied van informatiebeleid steeds meer aan erosie onderhevig. Een goed voorbeeld is de nieuwe verordening voor elektronische identificatie en authenticatie.

Hierin verwijst de Commissie naar minimumrandvoorwaarden (die binnen de STORK-pilot zijn ontwikkeld) waaraan identiteitssystemen van lidstaten moeten voldoen vooraleer ze worden toegelaten voor grensoverschrijdend gebruik. Bovendien moet een lidstaat in alle gevallen toegelaten identiteitsmiddelen van andere lidstaten accepteren. Dit zou tot een situatie kunnen leiden dat de Digid van Nederland niet wordt geaccepteerd in andere landen, maar dat Nederlandse overheden wel burgers en bedrijven uit andere lidstaten toegang moeten bieden met geaccepteerde identiteitsmiddelen uit die landen.

Ook langs andere vormen van ‘hard law’ wordt de autonomie van lidstaten op het gebied van de eOverheid geleidelijk aan kleiner. Het verplichte bedrijvenloket uit de EU-dienstenrichtlijn is al een wat ouder voorbeeld. Meer recente voorbeelden zijn de eisen die aan de toegankelijkheid van overheidswebsites worden gesteld, maatregelen om de netwerk- en informatiebeveiliging te verbeteren, en niet te vergeten de vergaande voorstellen rondom privacybescherming (met onder andere het veelbesproken ‘recht om vergeten te worden’ en privacy-by-design).

Uitdagingen
Hoewel grote brokstukken van de infrastructuur inmiddels gereed zijn, liggen er nog belangrijke uitdagingen in het verschiet. Ten eerste is deze infrastructuur alleen duurzaam wanneer een inclusieve benadering wordt gehanteerd. Dat betekent dat deze infrastructuur uiteindelijk ook de harten moet winnen van stakeholders die deze moeten aanwenden voor concrete beleidsmatige toepassing, zowel op EU- als op nationaal niveau. Tot nu toe is het vooral een activiteit van het DG Connect en zijn beleidsmatige evenknieën op nationaal niveau. De komende periode zullen vooral ook sectorale beleidsactoren, op gebieden als zorg, onderwijs, sociale zekerheid, de waarde van de ontwikkelde infrastructuur voor toepassing binnen hun beleidsdomein moeten onderkennen.

Ten tweede de betrokkenheid van de organisaties die de concrete dienstverlening leveren op basis van de beoogde infrastructuur. Het draait hier in Europa om duizenden decentrale overheden, onderwijsinstellingen, justitiële autoriteiten, uitvoeringsorganisaties zoals kadasters en belastingdiensten. Deze organisaties hebben op dit moment hun processen van dienstverlening primair ingericht voor nationaal gebruik en niet voor een internationale cliëntèle. Bovendien is in lang niet alle gevallen sprake van gedigitaliseerde dienstverlening.

Ten derde de benodigde governancestructuur. Belangrijke vraag is hoe de verantwoordelijkheid voor het beheer van de ontwikkelde voorzieningen wordt belegd en hoe daarin de zeggenschap wordt gedeeld (tussen de lidstaten en de Commissie). Ook niet onbelangrijk is de vraag hoe de uitvoering van het beheer wordt belegd. In de wandelgangen wordt al gesproken over een mogelijk nieuw agentschap of het beleggen van deze taken bij een bestaand agentschap.

Ten vierde de financiering. De ontwikkeling van de pilots heeft tot nu toe meer dan 100 miljoen euro gekost. Nog niet duidelijk is wat de kosten voor de uiteindelijke implementatie en het beheer zullen zijn. Wel duidelijk is dat medegebruik door het private bedrijfsleven ook medefinanciering mogelijk maakt. Hoe interessant de infrastructuur is voor private partijen zal echter nog moeten blijken.

Een gok
Neelie Kroes werkt hard aan de bouw van digitale bruggen tussen e-overheidsdiensten van verschillende Europese lidstaten. De infrastructuur die op deze wijze ontstaat, kan een belangrijke bijdrage leveren aan het functioneren van de interne markt en de mobiliteit van burgers en bedrijven door heel Europa. Met deze infrastructuur neemt de Commissie echter ook een gok. Ten eerste zal deze infrastructuur politiek, beleidsmatig en door gebruikers moeten worden erkend en herkend als een waardevol instrument voor grensoverschrijdende dienstverlening en informatie-uitwisseling. Ten tweede zal deze infrastructuur ook financieel duurzaam moeten zijn, wat feitelijk betekent dat de waarde ervan ook door private partijen onderkend moet worden. Misschien komt het goed uit dat Kroes heeft laten doorschemeren niet afkerig te staan tegenover een eventuele volgende termijn als commissaris voor Informatiesamenleving. Doortastend leiderschap op dit dossier is ook de komende jaren hard nodig.

Pilots
De genoemde pilots worden ontwikkeld en aangestuurd door het DG Connect, de nieuwe naam van het DG Informatiesamenleving en Media. Dit DG wordt geleid door Robert Madelin en valt onder eurocommissaris Kroes.

Iedere pilot wordt uitgevoerd door een consortium van minimaal zeven nationale overheden en partners uit bedrijfsleven en wetenschap. Sommige consortia bestaan uit 50 partijen. De interesse van de lidstaten varieert. Er zijn consortia waar bijna alle lidstaten aan meedoen (epSOS, 23 lidstaten), er zijn er ook waar aanzienlijk minder landen aan meedoen (PEPPOL, 8 lidstaten).

De looptijd van een pilot is initieel drie jaar, maar dikwijls vindt verlenging plaats. Iedere pilot bestaat uit een aantal work packages. Een deel van de looptijd van de pilot (12 maanden) wordt ingeruimd voor het uittesten in real-life services van het ontwikkelde proof-of-concept.

De huidige pilots zijn gefinancierd door het CIP/ICT-programma voor Competitiveness and Innovation. Toekomstige financiering zal naar verwachting plaatsvinden vanuit een nieuw financieringsprogramma: Connecting Europe Facility (dat 1à2 miljard euro voor de periode 2014-2020 gaat omvatten voor deze activiteit).

Per 1 april van dit jaar is een overkoepelend vervolgpilot van start gegaan: eSens: Electronic Simple European Networked Services.

Vanuit Nederland hebben ook diverse partijen geparticipeerd in de pilots: het ministerie van BZK in STORK, het ministerie van VWS en NICTIZ in epSOS, het ministerie van Justitie in eCodex, het ministerie van EL&I en het Programma Antwoord voor bedrijven in SPOCS. Bij de pilot PEPPOL had het ministerie van EL&I een toehoordersstatus. In de aankomende overkoepelende pilot eSens participeren de ministeries van EZ (voor het ontwikkelen van de nieuwe governancestructuur) en VenJ (met een vervolg op eCodex). Voor meer informatie: http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/egovernment-large-scale-pilot-projects.

De uitdagingen van de datapolis
Zonder dat het al te veel opvalt, worden onze steden op dit moment ingrijpend verbouwd. Naast de fysieke infrastructuren in de stad ontstaat ongemerkt ook een digitale infrastructuur, die het mogelijk maakt data over van alles en nog wat vast te leggen.
De stad als datapolis, zoals verwoord in de oratie van hoogleraar Public Innovation Albert Meijer, of als smart city, want al die data maken het mogelijk om slimme oplossingen te bedenken voor diverse stedelijke uitdagingen. Ook Nederlandse steden raken steeds meer in de ban van het ‘smart’-virus. De aandacht ligt in deze fase vooral bij de vraag hoe de ontwikkeling van een smart city het beste vorm kan krijgen. Zie de diverse bijdragen in deze uitgave. De vraag die veel minder wordt gesteld, is wat het straks betekent om een smart city te zijn. Besturen in de datapolis betekent namelijk niet alleen besturen van de polis, maar vooral ook besturen met data. Dit brengt interessante uitdagingen met zich mee. Om er een paar te noemen:
• Ten eerste: wat zijn de gevolgen voor de informatiepositie van het bestuur? Steeds meer zullen bedrijven en burgers zelf data verzamelen en waardevolle inzichten ontwikkelen. Geluidssensoren rondom Schiphol en bevingssensoren in Groningen zijn al bekende voorbeelden. Ontstaat hiermee concurrentie voor het bestuur, of een bron voor co-creatie?
• Vervolgens: wat zijn de gevolgen voor de invulling van publieke taken? Parkeerwachters zijn al een uitstervend soort door slimme vormen van parkeerbeheer, vuilcontainers geven zelf een signaal als ze vol zijn, en lantaarnpalen helpen met sfeerlicht uitgaanspubliek in toom te houden. Een smart city maakt fundamenteel andere modellen van dienstverlening mogelijk.
• En ten derde: wat zijn de gevolgen voor de organisatie en het bestuur van de stad? Zien we de komende jaren de grote intocht van de datacrunchers, als die al zijn te vinden op de arbeidsmarkt? Gaan we getuige worden van de robotisering van het bestuur? Neem op Internet eens een kijkje bij het Rio Operations Center, een soort digitale control room voor de stad Rio de Janeiro. Automatisering van besluitvorming ligt dichterbij dan velen denken.
De overgang naar de datasamenleving is gaande. Steden moeten niet alleen nadenken over de wijze waarop deze omslag vorm krijgt, maar ook wat de betekenis is voor de eigen positie, dienstverlening en organisatie.

Boek met gebundelde columns in maandblad Informatie over de Digitale Agenda van EU-commissaris Neelie Kroes (NGI en PBLQ, 2014)

Lees de blogs hier

Het is vreemd dat het bestaande informatiemanagement vaak weinig betrokken is bij de ontwikkeling van de Smart City. Dit artikel gaat op zoek naar de bijdrage die het Informatiemanagement kan leveren, plus de nieuwe rol die daarbij nodig is.

lees meer

Voor de pas benoemde Nationaal Commissaris Digitale Overheid is er veel werk voor de boeg. Hoewel hij zich vooral bezig zal houden met de nationale digitale infrastructuur en dienstverlening, verdienen ook de ontwikkelingen op het gebied van de digitale overheid binnen de EU en zelfs daarbuiten zijn aandacht.
De relatie overheid en ICT staat weer volop in de politieke belangstelling. De gesprekken van de Parlementaire Commissie die onderzoek doet naar het falen van ICT-projecten zijn amper achter de rug of er treedt al een Nationaal Commissaris Digitale Overheid (NCDO) aan. Deze functionaris krijgt de uitdagende taak om meer samenhang aan te brengen in de lappendeken aan programma’s, overleggen, regelingen en bouwstenen die inmiddels is ontstaan. Dit moet de samenhang, maar vooral ook de voortgang van de digitale overheid ten goede komen, mede met het oog op de doelstellingen die dit kabinet voor 2017 heeft geformuleerd.

De benoeming van deze functionaris – Bas Eenhoorn, die eerder onder meer (waarnemend) burgemeester van Alphen aan den Rijn was – heeft plaatsgevonden op basis van een ABD-advies, waarin de governance van de digitale overheid punt van onderzoek was. Op deze analyse valt weinig af te dingen. Al jaren wordt het gebrek aan coördinatie en regie als zwakke schakel gezien in de wijze waarop Nederland met de vormgeving van de digitale overheid omgaat. Het is positief dat er nu eindelijk stappen worden ondernomen om de centrale coördinatie van de digitale overheid te verstevigen.

Maar coördinatie vraagt ook om visie. Het domein van de digitale overheid is namelijk omvangrijk en complex. Belangrijke vraag is dan ook: waar richt die coördinatie zich op? Aanvankelijk werd een coördinator voor de digitale infrastructuur aangekondigd. Inmiddels is dat veranderd in een coördinator voor de digitale overheid. What’s in a name?

De digitale infrastructuur werd in het eerder genoemde advies nader omschreven als ‘de basisregistraties, voorzieningen voor gegevensuitwisseling tussen overheden en met burgers en bedrijven, en voorzieningen voor authenticatie en autorisatie’. Het is al een hele kluif om hier meer samenhang en versnelling tot stand te brengen. Laat daarom het oude naambordje liever nog even op de deur hangen, want een goede infrastructuur is een belangrijke randvoorwaarde voor de ontwikkeling van de digitale overheid.

Eerst “het huis op orde” dus, maar daarbij moet wel voortgang worden gemaakt. Aan de infrastructuur voor de Digitale Overheid wordt inmiddels vanuit diverse invalshoeken en doelstellingen gewerkt. Het is noodzaak om hier eens kritisch naar te kijken, en de nice-to haves te schrappen ten behoeve van de need-to-haves. Hernieuwde focus en prioritering dient het uitgangspunt te worden.

De Digitale Overheid is echter meer dan alleen infrastructuur. De waarde van de infrastructuur wordt bepaald door diensten. Het onderwerp dienstverlening lijkt ondertussen naar de achtergrond verschoven, terwijl diensten voor burgers en bedrijven juist het ‘gezicht’ van de digitale overheid vormen. Bovendien smelten diensten steeds meer samen met infrastructuur en vormen dus steeds meer één geheel: het gebruik van DIGID als infrastructuur is bijvoorbeeld voor burgers een integraal onderdeel van diverse elektronische transacties met de overheid.

Aandacht voor de kwaliteit van het ontwerp én de vormgeving van diensten, in relatie tot de onderliggende infrastructuur, is daarom geen overbodige luxe. De Raad voor het openbaar bestuur sprak in dit verband een tijd geleden over de noodzaak om digitale diensten ‘burgerproof’ te maken. De Nationale ombudsman waarschuwde zelfs voor ‘Mijn Onbegrijpelijke Overheid’. Teveel wordt nog ontworpen vanuit de interne logica van de overheid en te weinig vanuit de logica van burger of bedrijf.
Bij het ontwerpen van diensten speelt innovatie ook een belangrijke rol. De mogelijkheden die de moderne technologie biedt, gaan razendsnel. Ontwikkelingen als sociale media, open data, apps en cloud computing zullen in de nabije toekomst nadrukkelijk een rol moeten krijgen binnen de digitale overheid. Het DNA van de huidige Digitale Overheid is toch nog sterk 1.0. Dat zal moeten veranderen. Innovatie is daarom een belangrijk punt van aandacht voor de nationale commissaris, evenals daaraan gekoppelde vraagstukken als privacybescherming en beveiliging.

Een ander aspect is de relatie met de private sector. Het gaat hier in de eerste plaats om het bedrijfsleven in de rol van (mede)gebruiker van de digitale infrastructuur van de overheid. Banken, verzekeraars, webwinkels, maar ook bedrijven in de havens en andere sectoren, hebben baat bij (mede)gebruik van de digitale infrastructuur van de overheid. De maatschappelijke waarde van deze infrastructuur is in potentie groot tot zeer groot. Dat vraagt wel om een structurele relatie met het bedrijfsleven, enerzijds om behoeften aan die kant in kaart te krijgen, anderzijds om te bezien in hoeverre bedrijven kunnen bijdragen aan de realisatie en het onderhoud van die voorzieningen. Het is mooi als hiervoor bij de overheid één duidelijk aanspreekpunt is.

Er is ook een andere rol van het bedrijfsleven, namelijk die van aanbieder van diensten en infrastructuur voor de digitale overheid. Deze bedrijven kunnen een belangrijke rol hebben bij de innovatie en implementatie van de digitale overheid. Door meer op strategisch niveau met elkaar te overleggen kan deze samenwerking worden geoptimaliseerd. De nationaal commissaris kan hierbij een faciliterende rol vervullen.

De nationaal commissaris heeft ook Europees een rol. Niet alleen Nederland is bezig met de vormgeving van de digitale overheid, de andere 27 EU-lidstaten doen dat ook. Om te voorkomen dat er straks 28 verschillende digitale overheden zijn ontstaan, stuurt de Europese Commissie op grensoverschrijdende interoperabiliteit van nationale systemen. Dit is één van de speerpunten in de digitale agenda van Neelie Kroes. Brussel is daarom bezig allerlei digitale bouwstenen en diensten te ontwikkelen voor een Europese informatie-infrastructuur. Om nationale systemen te kunnen koppelen met deze Europese infrastructuur moeten ze aan bepaalde eisen voldoen. Voor de commissaris is het dus zaak om regelmatig de trein naar Brussel te nemen om te kijken of de digitale overheid in Nederland compliant is met Europa.

Er is ook nog een andere reden om regelmatig in de trein of het vliegtuig te stappen. Nu alle 28 landen in de EU bezig zijn de digitale overheid te ontwikkelen, kan er veel geleerd worden van de wederzijdse ontwikkelingen. Bovendien lijkt samenwerking met andere lidstaten bij de ontwikkeling of het beheer van voorzieningen niet uitgesloten. In de Scandinavische en Baltische landen zijn voorbeelden van dergelijke samenwerking te vinden. Het aankomende EU-Voorzitterschap in 2016 biedt een mooie gelegenheid voor nadere verkenning van meer samenwerking.

Het werkterrein van de commissaris strekt zich echter verder uit dan Europa. In een recente benchmark van de VN voor eGovernment staat Nederland op de vijfde plaats, achter Zuid-Korea, Australië, Singapore en Frankrijk. Nederland hoort dus bij de absolute wereldtop als het gaat om de digitale overheid. Toch lijkt dit weinig aanleiding om de digitale overheid te beschouwen als een exportproduct, waarmee landen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië kunnen worden geholpen. Wellicht weet de nationaal commissaris wat meer internationale allure aan te brengen en de digitale overheid ook een plaats te geven binnen de economische diplomatie die een steeds grotere rol speelt binnen het buitenlands beleid van Nederland.

Nobody said it would be easy, they just promised it would be worth it. De nationaal commissaris wacht een uitdagende, maar ook een dankbare taak. Overheden én het bedrijfsleven hebben veel te winnen bij een betere en effectievere samenwerking. Bovendien profiteert van die samenwerking uiteindelijk de BV Nederland. We kunnen daarom de nationaal commissaris alleen maar heel veel succes toewensen bij de uitvoering van zijn opdracht.

Evert-Jan Mulder

Analyse van de digitale overheid van een ander EU-land dat vooruitstrevend is op het gebied van de digitale overheid, en de lessen die Nederland daarvan kan leren.

download publicatie  

India is succesfull in digital leapfrogging

watch this

Digital transformation offers huge potential benefits for public sector, but also introduces new complexities, like ethical and security issues. Red Plume helps public sector organizations to develop a balanced vision on digital transformation and a strategy to implement this vision.

References:

Monitor Digital Transformation (2018) | A+O Foundation: study on the impact on labour and organisation of new digital technology in Dutch municipalities.

EU strategy for the City of The Hague (2018): report on how the City of the Hague can connect with the EU on legal and governance dossiers in the domain Cyberspace.

Legal Delta (2017): new strategy on Peace and Justice 2.0 for the City of The Hague.

Interoperability and Open Standards in the Smart City | Dutch National Board of Government Standardisation (2016): Study on the issue of interoperability in Smart Cities and the possible contribution of the National Board of Government Standardisation (in collaboration with PBLQ).

IT-Strategy 2017-2022 | Ministry of Justice (2016): We were part of the core team that developed the new strategy for the Ministry and its Agencies. This assignment was done in association with PBLQ. Download the new IT-Strategy.

Standardization as precondition for the new Enviromental Licensing Act | Geonovum (2016): We researched the Governance of Interoperability Standards for the digital systems needed for the National Enviromental Licensing Act. You can download the study.

Smart City Strategy for the City of Rotterdam (2015). We headed the team of PBLQ consultants that developed  the Smart City strategy for the Dutch City of Rotterdam. You can download this strategy.

Delivering public value by eGovernment for businesses in a multilevel governance setting (2014). We studied the effects of the implementation of the One-Stop-Portal for Businesses in 67 municipalities in the Province of Brabant. This Portal was a consequence of the EU Services Directive. We wrote a UN award-winning paper about this project. you can download this paper.

The European Union has become an active player in the digital domain. Today the Digital Agenda is one of the flagships of the EU strategy, focusing -inter alia- on eGovernment and Smart Cities. Important digital actors are the European Commission, the European Parliament, the Council, the European Data Protection Supervisor, EU Agencies and EU Research projects.

Red Plume offers to develop EU strategies, analyzing the priority EU dossier for the client, plus per dossier the relevant stakeholders and interventions needed, plus the organisational conditions to be successfull.

References: the City of The Hague, Brainport Eindhoven, National Agency for Student Loans

Red Plume offers study visits to Brussels, the heart of the EU. Also Red Plume offers EU Monitoring and EU trainings (on the EU institutions and their functioning, and the EU Digital Agenda and its impact).

References: high-level delegations of the Dutch Government, thematic groups of Public Sector Professionals, post-graduate Management Trainee Delegations.

(visiting the European Commission with a group of Dutch Public Administration Trainees)

Digital Transformation is a popular theme for seminars and workshops in the public sector. Red Plume is experienced in moderating seminars and workshops, and delivering keynote speeches.

Also Red Plume organizes workshops and masterclasses for Public Sector leaders,management and IT professionals.

References:

View of the future: introduction and discussion with the Ministry of Education, Culture and Science (OCW) on the digital transformation (2018);
Follow the Trend: seminar on Digital Transformation for the municipality of Middelburg (2018);
Smart Cities. Introduction to the Data-driven Policy workshop of  Berenschot Consultancy for the A + O Municipalities Foundation (Utrecht, 2017);
Standards and rules for the smart city. Introduction together with the municipality of Eindhoven at the Smart Cities 2.0 congress of AG Connect and the National Board (Zeist, 2017);
Opportunities for municipalities in a digitizing world. Seminar with managers, managers and policy makers from municipalities from the province of Groningen (at the request of Berenschot Consultancy) (Groningen, 2017);
The Data Revolution and Digital Transformation. College for Master of Public Information Management program of PBLQ / Erasmus (The Hague, 2017);
Digital Customer Travel from the Government: Quo Vadis? Introduction and moderation seminar (PEGA Systems, Amsterdam, 2017);
Smart Cities and the role of the municipal organization advisor. NOA meeting. (Amersfoort, 2017);
Modern ways of interaction with citizens: international workshop (EIPA, Barcelona, ​​2017);
Smart Cities and police: The operational center of the future (DITSS, Eindhoven, 2017);
Digital transformation: not because it is possible, but because it has to be done. Introduction for the RDW (Zwolle, 2017);
What are the consequences of Digital Transformation for the Tax Administration? Introduction for Jong Belastingdienst (Apeldoorn, 2016);
If the Google Car can do without a steering wheel, why do not you still need one? TEDX-like contribution in honor of the inaugural lecture of prof.dr. A. Meijer at Utrecht University (Utrecht, 2016);
Data and the City: What does the data society look like and what does this mean for cities and their boards? Introduction for 10 medium-sized municipalities, at the request of the A & O fund (Utrecht, 2016);
Smart City: Introduction and discussion about the Smart City and the consequences for information management for a group of 30 municipalities of the province of Noord-Brabant (at the request of KPN) (Eindhoven, 2016);
The future of information management. Lectures within the masterclasses PBLQ Verbinders (2016, 2017);
The data society: Workshop with experts from the National Archives, organized by PBLQ (The Hague, 2015);
Smart Cities: hype or hope? Introduction and debate during the Festival of Public Administration. Organized by PBLQ (Utrecht, 2015);
Smart Cities: food for thought Key-note and day presidency for the Smart City seminar of the Geography Faculty of Utrecht University (2016);
Digitalization versus datafication Academic introduction during the conference of the European Group for Public Administration (EGPA (Utrecht, 2016);
Smart Cities. Introduction and workshop (together with Prof. M. Thaens of PBLQ) during the National Conference of Public Administration (Delft, 2016);
Smart Cities: Interoperability and standards. Introduction about the usefulness and necessity of open standards at Smart Cities, at the request of Standardization Forum (Eindhoven, 2016).

Study Visits to the Netherlands

International best-practices and benchmarks offer valuable opportunities for learing. For a deep understanding of  the context and the complexity of the relevant programs and the projects, discussion with the experts involved are the best way. That is why Red Plume offers study visits to the Netherlands, a front-runner in digital strategy. These study visits include:

• case studies
• discussions with practitioner experts
• location visits
• academic reflections
• sectorspecific analysis (optional)
• cross-references to your own country.

Recently visits have been accomodated form delegations of the Governments of India, Vietnam and Singapore. Also eGovernment training has been provided to Government delegations from Romania,South Korea, Ireland, Slowakia, Bulgaria and Greece.

(Delegation from India visiting the Dutch Government ICT Agency in the Hague)

Comparative Studies

Red Plume also offers comparative research on Digital Strategies and eGovernment Impact.

For example, we did a serie of studies to compare the Dutch eGovernment strategy with the strategies of other EU-countries: Estonia, NorthRhine Westphalia, Austria, Sweden, Belgium, Denmark and the OECD. (available in Dutch language only).

Also comparative research on specific eGovernment topics is available. Recently we conducted international comparative studies on Electronic Identification, Civil Registries and eGovernment Digital Infrastructures.

International Consultancy and Capacity Building

Red Plume als offers international consultancy on digital strategies and capacity building, for example installing and training eGovernment Strategy Teams, CIO staff, Smart City Boards etc.

International Partners

Red Plume works with several international partners: Copenhagen Business School (Denmark), Knowledge Dialogues (Hong Kong), Prince Consultancy Buenos Aires (Argentina), Center for Technology in Government (Albany/New York).

With Ellen Mastenbroek, principal researcher and lecturer at theRadboud University RedPlume collaborates on the topic of Europeanization of National (Dutch) policy.

Presented paper at eGovernment Track of EGPA-conference 2016 in Utrecht.

download paper